Phonsavan: De vlakte der kruiken per moto: 16 januari

S ‘morgens na een ontbijtbuffet(!) besloten we een moto te huren om de vlakte der kruiken te verkennen. Ja ,Rene kan daar mee rijden, was lang geleden en voor alle zekerheid  toch een automatic. Daar stond hij klaar, blits pink-roze op ons te wachten, precies van de kermismolen gehaald! Proefrit was ok, helm, ja dat moest ook. We hadden alle kledij dat warmte gaf aan gespeeld , zelfs onze regenjas die moest dienst doen als windjak en vooral als stofjas bleek later. Routeplan op zak en wij weg. Na de eerste afslag: een groot graafmachine had over de breedte van de weg een onoverkomelijk gat gegraven. Tenslotte deden we wat de lokalen deden, we reden door platgereden natte weide errond. Stil stond dat ding, midden erin , startsleutel , ok, geel knoppeke indrukken, niet ok, ik zag de vlakte met de kruiken al voor gezien…Zat daar toch ene gast ons in het oog te houden, die sukkels,  was al eens komen kijken, en terug tot hij tenslotte toch efkes duidelijk maakte dat het gele knopke samen met de linker rem aan het stuur moest ingedrukt worden…en ja vroem, vroem, pak van ons hart we konden naar de kruiken. Drie sites waren het, de verste op 35 km, de dichtste op 7 km. Mooie asfalt, drukke weg alles ok. Een groot afgeschenen bord gaf aan Plain of Jars 1: 2,5 km, pijl naar rechts. In een voorbijrijflits zagen we dat. Dus op tijd afslagen, na 5 km, nog niks, na 10km: ander afgeschenen bord: site 2 en 3 rechts op 11 km. Eerste gemist, dan maar achterstevoren beginnen. We reden een rode aarden weg op, met precies een onderlaag klaar voor den asfalt, blijkbaar al lang voorbereid, stof waaide op telkens we een voertuig kruiste, even op den tast tot het zicht weer klaar was. Alles langs wegkant zag rood, na enige km moeten wij er ook zo uitgezien hebben, camouflage, als we langs de rand van de weg zouden gaan staan zou men ons niet tussen de plaatselijke plantengroei uithalen…Die helm was ik ook al lang moe, te groot, net een visbokaal, mijn hoofd draaien en helm blijft ter plaatse, naar rechts kijken zag ik de zwarte voering. De rest van de dag had ik hem wel mee.

Tenslotte bereikten we site 2. Het eerste moment sta je echt stom van verbazing te kijken. Grijze, reuze kruiken liggen en staan kriskras door elkaar in de schaduw van de bomen. Dit is nog een kleine site. Even veder liggen nog, meer verspreid over een heuvel. Ovaal en hoog van vorm, zwaar met dikke wand en sierlijke “mondopeningen”. Je kan in de stilte van de omgeving tussen dit fenomeen uren blijven zitten en mijmeren. Verder naar Site 1 ( 3 was blijkbaar niet zo om ze te gaan bezoeken).Terug de rode stofweg over richting stad. In gans de vlakte een groenteteelt en rijstkweek, zo ver als je maar kon kijken. Wat we zagen op site 1 overviel ons zoals een fransman het zou zeggen : ”époustouflant”. We klommen de heuvel op en we zagen eerst de meest gefotografeerde vaas van Laos (2m hoog en 10 ton zwaar), voor ons lag een vlakte  bezaaid met honderden kruiken, hangend , liggend, halve , hele, een schouwspel dat zich afspeelt in de rust van de groene leegte. Het unicum aan deze kruiken is dat niemand weet waarvoor ze dienden, ze dateren waarschijnlijk van in de eerste eeuwen. Urnen is de laatste versie, een stil mysterie het bekijken waard.

Naast dit mooie verhaal is er een minder fraai aan Phonsavan verbonden waar ik toch even wil bij stil staan. Het is de stad en streek van Laos  die het meest gebombardeerd werden tijdens de Vietnam oorlog. 1,33 miljoen ton springstof werd er  door den Amerikaan gedropt tussen 1964 en 1975. De Pathet Lao en aanhang waren van hier uit operationeel. Op de foto zijn  de rode vlakken weergegeven van de bombardementsplaatsten. Evenals het Oostelijk gebied van Laos: de Ho Chi Minh route, noord Vietnamezen brachten hun  troepenversterking en materiaal langs deze weg over naar Zuid Vietnam.Niets of niemand werd gespaard. De vlakte der kruiken, 15 km breed, is bezaaid met bomkraters. 30% van het getroffen gebied is nog niet ontmijnt. We moesten dan ook binnen de aangegeven paden blijven. Het was echt wel veilig. De landbouwgrond voor de bevolking is ook bomvrij gemaakt. Landbouw is erg intensief ook veeteelt.

Als je hier door de stilte rijdt en de vredige dagelijkse taferelen van kinderen, gezinnen in hun bezigheden bekijkt, denk dan even: toen als die bom viel…